_JPG.jpg)
Als het tij keert
Over de voorstelling
Op de bodem van de voormalige Zuiderzee beland bevinden wij ons in een denkbeeldige zee van tijd. Waar ooit eb en vloed bewegingen van deze zee, maar ook in de tijd markeerden, ligt nu een nog braakliggende landtong. Voor deze plek, componeerde ik een 6 uur durende compositie voor 8 windharpen en solostem. Binnen dit tijdsbestek, de gemiddelde duur van het tij op zee, vermengen gezongen- en door de wind gegenereerde klanken zich met elkaar in traag verglijdende klankschakeringen.
Behalve het tij is ook de wind van grote invloed op stromingen en waterstanden op zee, en daarmee bepalend voor veilige vaarroutes voor de scheepvaart. Deze werden gemarkeerd door bakens. Wanneer het tij spreekwoordelijk keerde diende men de bakens te verzetten. In de performance van Driessen fungeren de windharpen als bakens die het speelveld waarbinnen de zangeres beweegt -letterlijk- afbakenen.
In de 6 uur die de performance duurt verzet zij op gezette tijden de bakens om vervolgens nieuwe klanken hoorbaar te maken een nieuwe koers in te zetten.
De noodzaak om het tij te keren op dit moment in de geschiedenis moge duidelijk zijn. Het idee dat we daar als mensheid nog wel een zee van tijd voor zouden hebben blijkt meer en meer een illusie. ’Als het tij keert’ is een poging de daadkracht en het doorzettingsvermogen die hiervoor nodig zullen zijn voelbaar te maken.
Première Festival Almere Speelt
Zaterdag 29 juni 2024
15.00 tot 21.00u
Waar Almeerderstrand
Compositie/ Miranda Driessen
performance:
Windharpen: Jan Heinke & Steffen Hartmann
In omnem terram exivit sonus eorum
et in fines terrae verbum eorum
Over heel de aarde verspreidt zich hun geluid en tot het einde der aarde zijn hun woorden te horen.
Over de windharpen
De windharpen die u in Als het tij keert kunt bewonderen zijn ontworpen door de Dresdense geluidskunstenaar Jan Heinke en gebouwd door kunst-smid Steffen Hartmann. Ze werden in 2018 gebouwd voor de muziektheatervoorstelling Koerikoeloem van Miranda Driessen. Het zijn snaarinstrumenten die letterlijk bespeeld worden door de wind. Deze zet de snaren op bepaalde punten in trilling waardoor er boventonen ontstaan. Afhankelijk van de windkracht en de plek waar deze de snaar raakt zijn dit hogere- of lagere boventonen. Alle snaren zijn bovendien op verschillende toonhoogten te stemmen, waardoor je als componist heel precies kunt bepalen wat er mogelijkerwijs zal gaan klinken. Doordat je heel bewust kunt kiezen voor bepaalde samenstellingen van frequenties zijn de windharpen dus echt inzetbaar als instrumenten.
Behalve voor Koerikoeloem zijn de windharpen inmiddels ook voor verschillende andere projecten en composities gebruikt. In 2020 waren ze ook al op het Almeerderstrand te horen gedurende een artist-in-residency van Miranda bij StrandLAB. Gedurende één week componeerde zij toen dagelijks een gloednieuw stuk voor windharpen en telkens wisselende solo-instrumenten.
In 2023 componeerde zij in opdracht van het Oranjewoud Festival een 72 uur durend werk voor de 8 windharpen. Op minutieus berekende tijdstippen veranderde zij de stemmingen en samenklanken van de windharpen waardoor zich een zeer traag verglijdende koraal ontvouwde.
Inmiddels zijn deze instrumenten een regelmatig terugkerend element in het werk van Driessen, en vallen er volgens haar nog steeds nieuwe mogelijkheden te exploreren. Wordt vervolgd dus!